Ууно Таави Сирелиус и его “этнографическая вера”
Отзывы
Оценка читателей
0.0 (0 голосов)


Всего просмотров
830


Скачивания
84
Образовательные программы
УДК
39 Этнография. Жизнь народа. Обычаи. Образ жизни. Фольклор
Дата выпуска
25.05.2019
Год выпуска
2019
DOI
10.31857/S086954150004875-2
Ууно Таави Сирелиус и его “этнографическая вера”
Аннотация

В статье рассматриваются ключевые моменты в истории изучения культуры финноугорских народов России, связанные с личностью основателя кафедры финно-угорской этнографии в Хельсинкском университете профессора Ууно Таави Сирелиуса (1872–1929). Представлена роль исследователя в создании этнически узнаваемого образа финно-угорских народов в науке, образовании, литературе и политике; анализируются его теоретико-методологические поиски в развитии экспедиционных и музейных практик в контексте идей европейского народоведения рубежа XIX– XX вв.; отмечается роль финского ученого в подготовке первого поколения профессиональных этнографов из числа финно-угорских народов России. В статье показана специфика научной деятельности Ууно Таави Сирелиуса, включая методику полевой работы, издательские и выставочные проекты, приведены факты преемственности в области этнографического финно-угроведения.

Об авторах
Загребин Алексей Егорович
главный научный сотрудник
главный научный сотрудник, Удмуртский институт истории, языка и литературы Удмуртского ФИЦ УрО РАН
Библиография

1. Вилкуна К. О положении финно-угорской этнографии (этнологии) в настоящее время // Советское финно-угроведение. 1965. № 2. С. 129–138.

2. Жеребцов И.Л., Загребин А.Е., Шарапов А.Ю., Юрпалов А.Ю. Этнографический музей и идентичность: к предыстории формирования музейных коллекций пермских народов (коми и удмуртов) // Известия Коми научного центра УрО РАН. 2012. Вып. 1. С. 78–82.

3. Загребин А.Е. Этнографическое финно-угроведение в России: динамика научных идей и знаний // Труды Карельского научного центра РАН (Гуманитарные науки). 2014. Вып. 3. С. 3–8.

4. Загребин А.Е., Куликов К.И. Советское финно-угроведение 1920-х — начала 1930-х гг.: первые действия и противодействия // Проникновение и применение дискурса национальности в России и СССР в конце XVIII — первой половине XX вв. / Ред. И. Яатс, Э. Таммиксаар. Тарту: Эстонский национальный музей, 2011. С. 149–163.

5. Загребин А.Е., Шарапов В.Э. К истории “пермской экспедиции” У.Т. Сирелиуса // Этнографическое обозрение. 2008. № 1. С. 110–117.

6. Загребин А.Е., Шарапов В.Э. У.Т. Сирелиус и проблемы изучения культуры жизнеобеспечения финно-угорских народов России // Вестник Поморского университета. Серия: Гуманитарные и социальные науки. 2011. № 6. С. 22–28.

7. Полвинен Т. Держава и окраина. Н.И. Бобриков — генерал-губернатор Финляндии 1898– 1904 гг. СПб.: Европейский дом, 1997.

8. Попов Н.С. Вклад С.К. Кузнецова в изучение традиций марийцев и удмуртов // Финно-угроведение. 2005. № 1. С. 58–78.

9. Сирелиус У.Т. Путешествие к хантам / Пер. с нем. и публик. Н.В. Лукиной. Томск: Изд-во Томского ун-та, 2001.

10. Сурво В.В., Сурво А.А., Шарапов В.Э. Этнография “у зеркала”: письма У.Т. Сирелиуса с Белого моря // Уральский исторический вестник. 2016. № 2. С. 88–97.

11. Фишман О.М. Контакты и импульсы: из истории финской и российской этнографии // СанктПетербург — Хельсинки, Хельсинки — Санкт-Петербург, 1809–2004 / Отв. ред. А.В. Прохоренко. СПб.: Институт Финляндии в Санкт-Петербурге: Европейский Дом, 2005. С. 175–187.

12. Харузин Н.Н. Очерк истории развития жилища у финнов // Этнографическое обозрение. 1895. Кн. 24. № 1. С. 35–78; кн. 25. № 2. С. 51–104.

13. Balassa I. Jancó János, az etnográfus // Ethnográphia. 1968. Kt. 79. Ol. 319–323.

14. Blomstedt Y., Sucksdorf V. Karelische Gebäude und ornamentale Formen aus Zentral-Russisch-Karelien. Helsingfors: Finnische Altertumsgesellschaft, 1902.

15. Buch M. Die Wotjäken: Eine ethnologische Studie. Helsingfors: Druckerrei der Finnischen Litteratur Gesellschaft, 1882.

16. Heikel A.O. Die Gebäude der Tscheremissen, Mordwinen, Esten und Finnen. Ethnographische Forschungen aus dem Gebiete der finnische Völkerschaften. Helsingfors: Druckerrei der Finnischen Litteratur Gesellschaft, 1888.

17. Hämäläinen A. Das Gebiet, die Aufgaben und der gegenwärtige Stand der finnisch-ugrischen Völkerkunde // Mitteilungen des Vereins für finnische Volkskunde. 1943. Bd. 1–2. S. 1–13.

18. Inha I. Kalevalan laulumailta. Helsinki: Tietosanakirja OY, 1921.

19. Jankó J. A magyar halászat eredete // Jankó J. Zichy Jenő Gróf harmadik ázsiai utazása I. Budapest; Leipzig: Hornyánszky V.; Karl W. Hiersemann, 1900.

20. Jankó J. Die ethnographische Abtheilung des ungarischen Nationalmuseums // Acta Ethnographica Academiae scientiarum Hungaricae. 1978. T. 27. S. 223–224.

21. Jankó J. Finnországi jegyzetek. Budapest: Néprajzi Múzeum, 1993.

22. Jankó J. Utazás osztjákföldre 1898. Budapest: Néprajzi Múzeum, 2000.

23. Karkama P. The Individual and National Identity in J.V. Snellman’s Young-Hegelian Theory // National History and Identity: Approaches to the Writing of National History in the North-East Baltic Region in the Nineteenth and Twentieth Centuries (Studia Fennica: Ethnologica 6) / Ed.M. Branch. Helsinki: Finnish Literature Society, 1999. P. 141–152.

24. Kodolányi J., Jr. Gróf Zichy Jenő harmadik ázsiai expediciója és Jankó János // Néprajzi Értesitő. 1997. Kt. 79. Ol. 47–56.

25. Korhonen T., Räsänen M. Niilo Valonen 1913–1983 // Pioneers: The History of Finnish Ethnology (Studia Fennica: Ethnologica 1) / Ed.M. Räsänen. Helsinki: Finnish Literature Society, 1992. P. 144–168.

26. Korompay B. Jancó János, a finnugor néprajzi kutatásokúttörője // Nyelvtudományi Közlemények. 1954. Kt. 54. Ol. 228–246.

27. Lehtinen I. Field Expedition as a Source of Finno-Ugrian Ethnology // Pioneers: The History of Finnish Ethnology (Studia Fennica: Ethnologica 1) / Ed.M. Räsänen. Helsinki: Finnish Literature Society. 1992. P. 41–49.

28. Lehtinen I. August Ahlqvistin kansatieteelliset havainot // Suomen kieli, Suomen mieli. Helsinki: Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, 1993. S. 78–97.

29. Lehtonen J.U.E. U.T. Sirelius ja kansatiede. Helsinki: Suomen muinaismuistoyhdistys, 1972.

30. Lehtonen J.U.E. U.T. Sirelius: Student of Finno-Ugric Ethnology // Ethnologia Scandinavica. 1981. P. 13–21.

31. Lehtonen J.U.E. Kustaa Vilkuna // Pioneers: The History of Finnish Ethnology (Studia Fennica: Ethnologica 1) / Ed.M. Räsänen. Helsinki: Finnish Literature Society, 1992. P. 126–134.

32. Niiranen T. Axel Olai Heikel. Sumalais-ugrilaisen kansatieteen ja arkeologian tutkija. Kuopio: Kustannuskiila, 1987.

33. Sihvo H. Karelia: A Source of Finnish National History // National History and Identity: Approaches to the Writing of National History in the North-Baltic Region Nineteenth and Twentieth Centuries (Studia Fennica: Ethnologica 6) / Ed.M. Branch. Helsinki: Finnish Literature Society, 1999. P. 181–201.

34. Sirelius U.T. Ostjakkilaiselta matkaltani v. 1898 // Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1900a. no 17. P. 1–29.

35. Sirelius U.T. Kertomus ostjakkien ja vogulien luo tekemästäni kansatieteellisestä tutkimusmatkasta v 1899–1900 // Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1900b. no 18. P. 1–10.

36. Sirelius U.T. J. Jankó. Herkunft der magyarischen Fischerei // Finnisch-Ugrischen Forschungen. Anzeiger. 1901. Bd. 1. S. 1–26.

37. Sirelius U.T. Ostjakkien ja vogulien hautaustavoista ja heidän käsityksestään elämästä kuoleman jälkeen // Suomen Museo. 1902. Bd. 9. S. 49–56.

38. Sirelius U.T. Ostjakkien ja vogulien hautaustavoista ja heidän käsityksestään elämästä kuoleman jälkeen // Suomen Museo. 1903a. Bd. 10. S. 4–14, 36–42.

39. Sirelius U.T. Die Handarbeiten der Ostjaken und Wogulen // Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1903b. no 22. S. 1–75.

40. Sirelius U.T. Ostjakkien ja vogulien tuohi- ja nahkakoristeita. Ornamente auf Birkenrinde und Fell bei den Ostjaken und Wogulen. Helsingissä: Suomalaisen Kirjallisuuden Seuran Kirjapainon Osakeyhtiö, 1904.

41. Sirelius U.T. Suomalaisten kalastus, I–III. Helsinki: Suomalaisen Kirjallisuuden Seuran, 1906–1908.

42. Sirelius U.T. Matkakertomus kansatieteelliseltä matkalta permalaiskansain keskuuteen kesällä 1907 // Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1908a. no 25. S. 15–17.

43. Sirelius U.T. Über die primitive Wohnungen der finnischen und ob-ugrischen Völker. Helsingfors: Finnisch-Ugrische Gesellschaft, 1910.

44. Sirelius U.T. Primitive konstruktionsteile an prähistorischen Schiffen // Finnisch-Ugrische Forschungen. 1912a. Bd. 13. S. 1–6.

45. Sirelius U.T. Über einige Traggeräte und Umschlagetücher bei den finnisch-ugrischenVölkern // Suomen Muinaismuistoyhdistyksen Aikakauskirja. 1912b. Vol. 26. S. 29–58.

46. Sirelius U.T. Über das Jagdrecht bei einigen finnisch-ugrischen Völkern // Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1914a. Vol. 35. S. 1–34.

47. Sirelius U.T. Über einige Prototype des Schlittens // Journal de la Société Finno-Ougrien. 1914b. no 30. S. 1–26.

48. Sirelius U.T. Suomen kansanpukujen historia // Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1916. no 31.

49. Sirelius U.T. Suomen kansanomaista kulttuuria, I–II. Esineellisen kansatieteen tuloksia. Helsinki: Otava, 1919; 1921.

50. Sirelius U.T. Kalevalatalo, suomalaisen kulttuuritutkimuksen ahjo ja ohjelma. Helsinki, 1921.

51. Sirelius U.T. Suomen Kansallismuseo. Opas suomalais-ugrilaisella osastolla. Helsinki, 1923.

52. Sirelius U.T. Die Herkunft der Finnen. Die finnisch-ugrischen Völker. Helsinki, 1924a.

53. Sirelius U.T. Suomen ryijyt. Tekstiilihistoriallinen tutkimus. Helsinki: Otava, 1924b.

54. Sirelius U.T. The Ryijy-Rugs of Finland: A Historical Study. Helsinki; Zwickau, 1926.

55. Sirelius U.T. Die Volkskultur Finlands. I: Jagd und Fischerei in Finland / Hrsg. von Wolfgang Steinitz. Berlin; Leipzig: de Gruyter, 1934a.

56. Sirelius U.T. Metsästys // Suomen suku, III. Helsinki: Otava, 1934b. S. 3–46.

57. Sirelius U.T. Reisebeschreibung der zweiten expedition von U.T. Sirelius zu den Ostjaken und Wogulen // Reise zu den Ostjaken / Hrsg. von I. Lehtinen. Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura, 1983. S. 15–21.

58. Sirelius U.T., Wichmann Y. Pari vanhaa pyydystä // Virittäjä. 1914. Vol. 18. S. 96–101.

59. Vilkuna K. Opetajani Uuno Taavi Sirelius // Kalevala seuran vuosikirja. 1969. Vol. 49. S. 85–101.

60. Vuorela T. Ethnology in Finland before 1920. Helsinki: Societas scientiarum Fennica, 1977.

61. Wilson W.A. Folklore and Nationalism in Modern Finland. Bloomington: Indiana University Press, 1976.

Полная версия доступна только подписчикам
Подпишитесь прямо сейчас